Prototipleri ya da konsept çalışmalarıyla bilim kurgu gibi algılanan uçan taksiler, iş hayatındaki yararlı aktiviteleriyle ulaşım konusunda dev şirketlerin para pompası olacak. İlk dönemlerde ciddiye alınmayan uçan arabaların kazanç potansiyeli, artık ciddiye alınmaya başladı ve Airbus, Boeing ve Uber gibi şirketlerin gelecek ulaşım projelerinde üst sıralarda yer almaktalar.
Elektrik motorlu uçan taksiler, kişisel seyahatlerde toplum yararını en etkileyici şekilde koruyacak, çevreye en az zararı verecek ve trafikte kaybedilen zamana bağlı ekonomik değerlerin, en etkileyici çözümü olacak. Alışılageldik toplu taşıma ve taksilerin işlerine burnunu tam ortadan sokan uçan elektrikli taksi sektörü, şehirlerin merkezlerinden dışlarına kadar, her noktada büyük sorun olan trafik ve trafiğin sebep olduğu kirlilik sorununa, en iyi çözüm olarak görülüyor. Çözümün toplum yararına kattıkları ise sadece daha temiz bir çevre ve Dünya algısı değil elbette. Zaman kavramında da ciddi kazanım sağlayacak sektör, kişisel taksi kullanımı gibi tren, otobüs ve diğer toplu taşıma araçlarından da vazgeçilmesine sebep olabilir. A noktasından B noktasına hava yolu ile en hızlı ve en güvenilir biçimde gidilebilecek uçan taksiler, elektrikli motor teknolojileri ve otonom sürüş teknolojileriyle donatılarak, en ekonomik ulaşım seçeneği arasında liderliği zorluyor. Pilot ve diğer ulaşım görevlilerinin olmaması ise firmaların daha uygun tarifelerle müşterilerine hizmet vermesini sağlayacak.
Hava yolu taşımacılığında uçan taksi örnekleri ise birer birer gün yüzüne çıkmaya başladı. Hepsi aynı temel hedef üzerine geliştirilmiş olsalar da, teknoloji ve mühendislik becerileriyle markalaşma yolunda dev şirketler yatırımlarını müşterilerinin memnuniyeti üzerine şekillendiriyor.
Günümüzde şehirler trafik ve ulaşım şartlarına göre şekillenir. Sokaklar, ana yollar ve daha birçok düzen, şehirleşmede etkisini iyice hissettirmekte. Uçan elektrikli arabaların yaygınlaşması ya da sıradan bir ulaşım aracı haline gelmesiyle, şehirleşmede nasıl bir düzen olurdu sorusu akıllara geliyor. Ana yollar ve sokaklara ihtiyaç olur muydu?
Vikas Prakash, Case Western Reserve Üniversitesi’nde mekanik ve havacılık mühendisliği profesörü olarak görev yapan bir bilim adamıdır. Uçan arabalar ve diğer tüm kişisel ulaşım araçları hakkında kuşkulara sahip kişilere, etkileyici cevaplar vererek adını duyuran bilim adamı, “Hiç şüphem yok, çok yakın bir zamanda Uber’den çağırılan bir uçan taksi ile 100 millik bir seyahat çok kolay” olacak şeklinde bir beyanda bulundu. Ve bu konuda çok heyecanlı olduğunu söyledi. Profesör Prakash, kendisini bile heyecanlandıran bu tür ulaşım araçlarının yaygınlaşması adına, NASA tarafından 1,3 milyon $ hibe aldığını ve bu hibenin sadece menzil ve ağırlına etki edecek yeni nesil pil ve bataryaların geliştirilmesinde kullanılacağını duyurdu. Profesör Vikas Prakash’a uçan taksiler ve diğer elektrikli hava araçları hakkında önemli cevaplar alınan birçok soru daha yöneltildi.
Uçan Taksiler Konusunda Devrim Niteliğinde Bir Uçurumun Kenarında Olduğumuzu Neden Düşünüyorsunuz?
“İklim değişikliği kaygılarıyla Dünya’nın her köşesindeki hükümetler ve sektörel şirketler, organik yakıtlardan sonrası için ciddi plan ve projeler geliştiriyor. Kara ulaşımı ve otomobil endüstrisi gibi havacılık endüstrisi de alternatif yakıtlar ile çalışacak araçlarını; Co2 emisyon sınırlamaları altında tutarak, elektrik motorlarıyla donatılmış şekilde biçimlendirmeye çalışıyor. Ancak elektrikli kara taşıtlarında yaşanan zorluklar, hava araçlarıyla kıyaslandığında, oldukça hafif kalır. Elektrikli donanımlara sahip hava araçlarının ağırlıkları ve diğer güvenlik donanım gereksinimleri, uçan taksi gibi yeni nesil hava araçlarının performansında büyük etkiye sebep olmakta.”
“Günümüzde en yüksek teknolojiye sahip batarya setleri, geliştirilmiş jet yakıtlarıyla karşılaştırıldığında, birim-ağırlık ve hacim başına çok daha az enerji vermekteler. Klasik yakıtlardan elde edilen enerjiye ulaşmak için daha büyük pillerin kullanılması ise ağırlık faktörüne etki eder.”
“Yüksek performanslı ve teknolojik elektrik motorları, ağırlık ve enerji dezavantajını, enerjinin-enerjiye dönüştürülmesi prensibiyle kısmen telafi sağlasalar da daha büyük hedefleri olan dev endüstri şirketleri, ticari olarak uçan bir araç için farklı teknolojilerin peşindeler.”
Elektrikli Uçan Taksiler için Geliştirilen Son Teknolojiler Nelerdir?
“Konu Uçan Taksi olduğunda, ilk ve en önemli beklentiler arasında, Sessizlik, Güvenlik, Temiz Enerji ve Verimlilik sahibi olmaları şarttır. Sonuçta bu araçlar şehir içi ulaşımında kullanılacaklar. Jet motorlu hava araçlarının elektrik enerjisinden güç elde etmeleri ve sıfır emisyon değerlerine sahip olmalarının yanında, insanların rahatsız edilmeden seyahat sağlaması gerekir. Yüksek irtifalarda elektrikli uçan taksilerin sesleri, duyulamayacak kadar az olarak değerlendirilir. Kalkış ve inişte ise araçta oluşan gürültü, ortamın arka planında yer alan sesler ile karışarak, en uygun gürültü seviyesinde kalmalıdır.”
“Dağıtılmış Enerji Aktarımı(DEP) ve Birleştirilmiş İniş-Kalkış Kabiliyeti(VTOL), bir binadan diğerine en güvenli şekilde gidilmesini sağlayacaktır. Alışılmış pervaneli ya da helikopterlerdeki sistemle aynı donanımlara sahip elektrikli bir uçan taksi hayal edilemez. Modern VTOL’lara vekâlet eden teknoloji ise çok gürültülü ve yakıt verimliliği bakımından oldukça kötü. Daha küçük elektrik motorlarıyla dağıtılan güç potansiyeli, aracın gövdesi boyunca gereken enerji verimliliğini sağlayabilir. Kısaca uçan taksilerin boyutları ne kadar büyük olur ise o kadar fazla güç üreten motorlara sahip olabilirler(batarya teknolojisi hariç).”
Kişisel Hava Yolu Ulaşımındaki Engeller Nelerdir?
“Etkileyici ve güvenilir şekilde işleyen Uçan Taksi endüstrisinin önündeki engeller olarak;
- Pil teknolojileri ve şarj olanaklarındaki sınırlılıklar,
- VTOL ve DEP teknolojilerinin FAA tarafından sertifikasyonunda yaşanacak sorunlar,
- Performans ve Güvenliği konularının, farklı hava koşullarında sergileyeceği değerler,
- Yeni nesil teknolojiler ile donatılmış uçan taksilerin maliyetleriyle satın alınabilirlikleri,
- Hava yolu trafik güvenliği konusu,
- Kalabalık şehirlerin üzerinde oluşacak hava yolu gürültüsü gibi verimlilik sorunları,
- En iyi VTOL teknolojisi kullanılsa bile araçların her istendiği anda ulaşılabilmesini sağlayacak, pist ve istasyonlar.”
İlk Nesil Uçan Taksilerin Menzil Değerleri Ne Olabilir?
“İki ya da dört yolcusu bulunan bir uçan taksi için verilecek değerler, en etkileyici tasarım ve performans sunan batarya teknolojilerine bağlı olarak;
3000 ila 5000 ft (yaklaşık 915-1525 metre) yüksekliklerde, 80 ila 200 km/h hız koridorunda, 30 dakikalık bir süre içerisinde güvenli ve verimli olarak, gidiş-dönüş 50 mil(yaklaşık 80 km) gibi bir seyahat yapılabilir.”
Uçan Taksileri Ne Zaman Görebileceğiz?
“Günümüzde iş dünyası için mevcut hava sahası açık ve kontrol altında. ATC(Hava Trafik Kontrol Sistemleri) dâhilinde bir VTOL operasyonu dâhil edebilir. Ticari uçuş planlarına büyük yük getirecek standart uygulama mutlaka yetersiz kalacaktır ancak, başarılı bir planlama ile ATC içerisinde VTOL trafik şartları kolayca iyileştirilebilir. Özellikle büyükşehirlerde oluşacak hava yolu trafiği, uçan taksilerin ne zaman görülebileceği konusunda etkilidir ancak, politik kararlar bu konuda daha etkili olacak gibi görünüyor.”
Uçan Taksilerin İlk Örnekleri
8 çılgın proje olarak geliştirilmiş uçan taksi örnekleri, firmaların insanlara verdikleri sözlerin karşılığı olarak hayata geçirilmiş. Konsept listede yer alan elektrikli uçan taksiler, küçük büyük yatırımlar ile uzman görüşlerin beklentilerini karşılama konusunda en etkili olanlarıdır.
UberAir
Uber firması ilk olarak 2016 yılında uçan taksi projesini ortaya çıkardı. 2 ve 4 koltuğa sahip olarak şekillendirilen elektrik motorlu uçan taksi, VTOL teknolojisi ile havalanıyor. Eğimli ve dönen kanatları sayesinde sabit irtifalarda verimli ve güvenli bir seyahat sağlıyor. Markanın mevcut hava sahası konusundaki endişeleri, otonom sürüşe uygun biçimde geliştirilecek bir yazılım ile giderilebileceğinden NASA ile özel bir anlaşma sağlandı. 2020 yılı içerisinde NASA ortaklığı ve diğer teknolojik AR-GE çalışmalarının eserlerini test etmek adına Dubai-Dallas uçan taksi hizmeti denemeleri başlayacak.
Airbus Vahana
Hava yolu taşımacılığının dev firmalarından olan Airbus, Vahana adını verdiği özel bir projeyi hayata geçiriyor. Firmanın elektrikli uçan taksi projesi Vahana, VTOL uçaklarının neredeyse tam ölçekli bir versiyonu olarak ortaya çıktı. Otonom sürüş yeteneği ile ilk denemesinde oldukça başarılı olan proje, dikey iniş-kalkış konusunda oldukça verimli değerlerin elde edilmesini sağladı.
Surefly
2018 yazında Paris Hava Gösterileri sırasında Surefly, uçan taksiler konusunda meraklılarına ilginç bir sunum yaptı. Farklı donanım ve motor teknolojilerine sahip Surefly, BMW i3 ve C600 Süper Scooter’larda kullanılan elektrikli motorlarıyla verimlilik konusunda oldukça iddialı görünüyor. CES test uçuşu için (FAA)Federal Havacılık İdaresi’nden, Deneysel Uçuşa Elverişlilik Sertifikası almayı başaran uçan taksi konsepti, UPS kargo firmasıyla önemli bir ortaklığa da imza atmış durumda. Modelin 2019 sonu hedefi ise FAA’dan tam sertifika alarak, müşterileriyle buluşmak.
Volocopter
Fişek gibi çıkış yapan uçan taksi konseptleri arasında 18 elektrik motorlu Volocopter, dikkatleri üzerine çekiyor. Teknik verileri bakımından; 30 dakika uçan ve 100 km/h hız yapan uçan taksi, 2013 yılından kalma bir proje. Test uçuşlarındaki başarısını, Almanya’da insanlı, Dubai’de insansız ve Las Vegas’ta şov uçuşlarıyla taçlandırdı. İlk tanıtım yılından beridir otonom sürüş teknolojisi ile Dubai’de hizmet veren uçan taksi, oldukça başarılı bir verimlilik ve güvenliğe sahip.
Otonom Yolcu Drone Taksi
Bu yılın eylül ayında tanıtılan Kişisel Drone, kompozit karbon fiber gövdesi ve 16 adet elektrikli motoruyla ilgileri üzerine topladı. Otonom sürüş yeteneği de olan uçan araba, gerekirse sadece zevk için bir joystick ile kullanılabilmekte. Tek kişilik olarak görünen uçan taksi arka kısmında bir kişilik yer daha barındırıyor. İnsanlı ve insansız test uçuşları için yapımcılarının yayınladığı videolardaki kameraman, bu koltukta rahat ve güvenli bir seyahat gerçekleştirdi. Uçan taksi sahnesinde ilk olmasa da hızlı gelişimi, listede yer alması sağladı. Henüz ayırt edici bir isme sahip olmayan kişisel drone, performans ve verimliliği ile dikkatleri çekiyor.
Ehang 184
2016 CES’te sahnede boy gösteren Ehang 184 uçan taksi prototipi, o tarihten beridir sessizlik içerisindeydi. Workhorse Surefly gibi FAA’dan Deneysel Uçuşa Elverişlilik Sertifikası almayı başaran firma, henüz bir gelişim adımı kaydedememiş gibi görünüyordu. Ancak yıl bitmeden uçan ve insan taşıyan görüntüleri ile bütün dikkatleri kendine çeken Ehang 184, meraklılarını şaşırttı. Test uçuşları olduğu belirtilen denemelerde, farklı ve zorlu hava şartlarındaki başarısı ise rakiplerinin dikkatini daha çok çekti. 300 metrelik yükseklikte, şiddetli sis içerisinde yaklaşık 9 km’lik mesafeyi başarı ile kat eden uçan taksi, Volocopter gibi Dubai’de hizmet vermek için hazırlıklarını sürdürüyor.
Joby
Tam adı ve sınıflandırması olarak, Joby Aviation Multicopter Cabriolet uçak, kavramsal olarak dikkatleri üzerine çekiyor. Bu sınıf ve adı almasında döner kanatlı helikopterlerden ayrılan uçuş sistemi etkili oluyor. Joby, özel bir mühendislik ile iniş-kalkış ve ileri seyir esnasında 90 derece dönen motorlarıyla farklı bir seyir verimliliği sunuyor. Sabit kanatlı bir uçağın enerji verimliliğine sahip uçan taksi, gelecek için aranan enerji verimliliği ve seyir güvenliği konusunda öncü olabilir. Joby Aviation genel merkezinde ziyaret edilebilen uçan taksi, test ve diğer teknik denemelerden henüz geçmedi ancak, çok yakın zamanda eksiksiz olarak hava yolu taşımacılığında söz sahibi olacak gibi görünüyor. 100 milyon dolarlık yatırım ile Intel ve Toyota gibi dev şirketlerin dikkatini çekmeyi başaran Joby, çeşitli ortaklık anlaşmalarıyla gelişime devam ediyor.
Lilium
300 km’den fazla menzil ve yine 300 km/h hıza ulaşabilecek iki kişilik jet, VTOL teknolojisine sahip en yeni uçan taksi olarak lanse ediliyor. Lilium Havacılık, farklı görünümü ve teknolojik donanımlarıyla tam olarak aranan özelliklere sahip olabilecek bir uçan taksi prototipi olabilir. Hedef 2019 yılında 90 milyon $’lık yatırım içerisinde geliştirilmesi söz konusu olan Lilium, insansız test uçuşlarını 2017 yılında tamamlamış ve 5 kişilik yeni sürümü için gerekli başvuruları yapmış durumda.
