Belki de daha önce hiç Neodim madeninin adını duymadınız, onu görmediniz ve gerçekte ne işe yaradığını bilmiyorsunuz… Nadir bulunan toprak elementleri arasında önemli bir yeri olan Neodim elementini aslında üzerinizde taşıyorsunuz. Şuan bile tam karşınızdaki ekrana sahip elektronik cihazda bulunuyor. Akıllı telefonlarda, tabletlerde, bilgisayarlarda, kulalıklarda ve elektrikli araba motorlarına yer alan bu önemli metal maden, dünyada hızla artan talep nedeniyle tükenme tehlikesiyle karşı karşıya.
Titreşen bir cep telefonundan, Toyota Prius ve Tesla Model 3’ün motorlarına kadar birçok yerde ciddi özelliklere sahip mıknatıs olarak değerlendirilen Neodim madeni, elektrikli araba sektöründe talep patlaması yapmış durumda. Neodim + Bor + Demir karışımından elde edilen kaliteli mıknatıslar, ciddi verimliliğe ulaşan motorlarda kullanılmaktadır.
Buzdolaplarını süslemek için mıknatıslı nesneler kullanılıyor ancak, ses, enerji ve motor gibi daha uzun ömürlü ve verimli alanlarda Neodim + Bor + Demir mıknatıslarına ihtiyaç vardır ve 2017 yılı verilerine göre dünyada, 11,3 milyar $’lık bir mıknatıs pazarı yer almıştır. Süreç içerisinde yapılan araştırmalar ve değerlendirmeler ışığında birkaç yıl içerisinde sadece ABD yolarında iki milyon elektrikli aracın olması beklentisi, Neodim madenciliğinde hareketliliğe neden olmakta.
Tesla Model 3 ile birlikte neodim mıknatıslı motorları kullanan ilk marka oldu. Markanın ithalat verileri göz önüne alındığında dört milyonluk parça alımının başında neodim mıknatısları yer alıyor. Kaynak ise Tayvan ve Çin. Madene tüm dünyadan yıllık talep 3.000 tonun üzerinde. Ana tedarikçi konumunda ise Çin yer alıyor ve dünyanın neodim ihtiyacının % 80’ini karşılıyor. 2017 verilerine göre Çin 20 yılda toplam 105.000 mt neodim işlemiş durumda. Geçmişe bakıldığında ABD Nevada sınırı yakınlarındaki Güney Kaliforniya Dağ Geçidi, 60’lar ve 70’lerdeki en büyük ve tek neodim madeni tedarikçisiydi. 80’lerden sonra işe el atan Çin bugün dünyanın en büyüğü konumunda.
2010 yılı itibariyle Çin ve Japonya arasındaki ticari sorunlar sebebiyle mt başına 50.000 $ olan Neodim madeni fiyatı, 2011 yılında 250.000 $ gibi fahiş bir seviyeye yükseldi. Her sektörde endişeli üreticiler arasında otomotiv sanayide yer alıyor. Örneğin Toyota Neodim kıtlığına dayanarak, neodim seviyesi indirgenmiş özel mıknatıslı motor üretimine başladı.
Son zamanlarda ABD ile Uzakdoğu piyasaları arasındaki anlaşmazlıklar sebebiyle yeniden şekillenen gümrük ve diğer tarifeler arasına alınmayan bu değerli toprak madeni, 200 milyar $’lık bir kapasiteye sahip. Amerikan ekonomisinde oldukça önemli bir yer tutan nadir elementler, muafiyet ile sektörlerdeki endişeleri bir miktar azaltmış olsalar da tedirginlik sıfıra inmiş duruda değil.
Diğer bir konu ise bu madenin çıkartılması ve işlenmesindeki çevresel sorunlardır. Tarihsel olarak ABD’deki madenlerin kapanmasındaki en önemli etken olarak görülen çevre etkileri bu gün sıkı çevre politikaları olan Çin’inde gündeminde yer alıyor. Madencilik sektöründe hareketliliğe sebep olan elektrikli araba geliştirme sektörü, tedarikçiler ve ithalatçılar için ayrı ayrı ekonomik canlılık anlamına geliyor. Talep artışı, marka rekabeti, çevre sorunları ve daha birçok konu ise madenin doğrudan fiyatına yansıyor. Bu fiyat artışı ise üreticilere ve tabi ki, son kullanıcılara.
Elektrikli araba piyasasındaki canlılık ile seri üretimler sayesinde fiyatları ilk günkünden daha aşağı olması beklenen modeller, belki de ilk üretimlerinden daha da maliyetli olabilirler. Batarya ve motor teknolojilerindeki gelişmeler, maden sanayindeki arz talep ilişkisine bağlı kalamaz. Farklı icatlar ve yeniliklere olan ihtiyaç doğrultusunda dünyanın sadece havasını değil, yer altındaki zenginliklerinin de korunması kolaylaşacaktır.
